W zranieniach i złamaniach otwartych
W przypadkach tylnego zwichnięcia stawu biodrowego powikłanego złamaniem obrąbka panewki uszkodzeniu ulec może nerw kulszowy, zaś w zwichnięciach stawu ramiennego – splot ramienny. W złamaniach i zwichnięciach kręgosłupa uszkodzeniom mogą ulegać zarówno korzenie, jak rdzeń kręgowy. W leczeniu stosuje się elektrostymulację, ruchy bierne stawów i ustawienie ich w pozycjach czynnościowych (np. bark w odwiedzeniu).
W zranieniach i złamaniach otwartych obowiązuje rewizja i pierwotny lub od-roczony szew uszkodzonego nerwu.
Uszkodzenia naczyń. Tętnica może ulec stłuczeniu i następowemu obkurczeniu lub zaczopowaniu zakrzepem, częściowemu rozerwaniu lub całkowitemu przecięciu. Do uszkodzenia naczyń dochodzi najczęściej w złamaniach kości, rzadziej w zwichnięciach stawów (p. ryc. 136).
Przypadki zamkniętego uszkodzenia dużych naczyń krwionośnych wymagają na-tychmiastowej interwencji z powodu niebezpieczeństwa obumarcia kończyny. Jeśli nastawienie złamania i zastosowanie leków rozszerzających naczynia nie poprawią stanu ukrwienia, konieczna jest rewizja niedrożnego naczynia.
Znaczenie obrzęku pourazowego. Energia kinetyczna uderzenia uszkadza nie tylko kość, ale także mięśnie i otaczające tkanki miękkie, w wyniku czego powstaje obrażenie o wiele większe niż jest to widoczne.
W bezpośrednim sąsiedztwie uszkodzenia siła łamiąca oraz rozrywający ruch odłamów kości doprowadza do powstania krwiaka i ubytku płynu na skutek obrzęku pourazowego, do martwicy pourazowej mięśni, powięzi, naczyń i nerwów. Ubytek płynu pociągając za sobą zmniejszenie objętości krwi może doprowadzić do spadku ciśnienia i wstrząsu.
Ubytek krwi w następstwie urazu i złamania, a także z powodu wystąpienia obrzęku pourazowego, może wymagać przetaczania krwi i płynów krwiozastępczych, aby zmniejszenie objętości krwi nie pociągnęło za sobą obniżenia wydziel- niczych funkcji nerki.
Ubytek azotu i spadek wagi ciała. Po złamaniach trzonów kości długich z rozległym uszkodzeniem mięśni istnieje duża skłonność do ubytku azotu. Trwa ona od 10 dni do 3 tygodni pomimo dowozu pożywienia znacznie ponad normalne dzienne zapotrzebowanie (ujemny bilans azotowy).
Zanik tkanek złamanej kończyny spowodowany jest zranieniem tkanek, unieru-chomieniem i brakiem czynności mięśni.
Ubytek azotu po złamaniach (i po złożonych urazach) jest spowodowany częściowo wydalaniem z moczem końcowych produktów rozpadu krwi i uszkodzonych tkanek.