Silne bóle krzyża
Silne bóle krzyża, nasilane przy próbie uniesienia wyprostowanej nogi u chorego z prawidłową mielografią, bez choroby krążka międzykręgowego i objawów spondylozy, powinny zawsze kierować uwagę na usidlenie korzenia w bocznym zachyłku poniżej wyrostków. Ponieważ badanie radiologiczne nie zawsze jest w stanie ujawnić istniejącą patologię, konieczna jest rewizja operacyjna .
Schlesinger opisuje przednio-dogłowowe przemieszczenie się górnego wyrostka stawowego w przestrzeni lędźwiowo-krzyżowej, na podłożu choroby krążka międzykręgowego i tylnego podwichnięcia L5 na Sr Wywołuje to grzbietowe zwężenie bocznego zachyłku i otworu międzykręgowego z następczym usidleniem korzenia. Stwierdził on, że górny wyrostek stawowy dotyka tylnej krawędzi trzonu Ls. Tworzące się osteofity dodatkowo zwężają istniejącą przestrzeń.
Epstein i wsp. opisali tzw. zespół górnego wyrostka stawowego, kiedy to korzeń jest usidlony jedynie w bocznym zachyłku (przełom L4-L5, L5-SJ) – w przypadkach rozwojowego zwężenia zachyłku (przy innych wymiarach prawidłowych). U niektórych chorych stwierdzali oni patologię nabytą – pourazowe, zapalne zgrubienie tkanek miękkich, kręgozmyk lub tyłozmyk z powodu utraty wysokości chorego krążka międzykręgowego oraz osteofity na tylnej powierzchni trzonów kręgów lub w obrębie wyrostków.
U większości tych chorych stwierdzano też inne typowe objawy spondylozy, wskazujące na przerost zwyrodnieniowy lub podwichnięcie wyrostków stawowych jako przyczynę dolegliwości.
Wielu badaczy zwraca uwagę na pogrubienie łuków w spondylozie i w stenozie kręgosłupa lędźwiowego. Zmiany te, w połączeniu z wewnątrzkanałową osteofito- zą oraz z przerostem więzadeł, mogą w znacznym stopniu przyczyniać się do zwężenia kanału kręgowego. Friedmann doniósł o 5 chorych z bólami krzyża i dodatnim objawem Lasegue’a z powodu bocznego zwężenia kanału kręgowego przez pogrubiałe blaszki łuków kręgów. Tyłoprzemieszczenie krążków międzykrę- gowych było niewielkie, a przednio-tylny wymiar kanału kręgowego w linii pośrodkowej prawidłowy. Ubytki mielograficzne były na powierzchni grzbieto- wo-bocznej. Nie obserwowano kompletnych bloków. Zarówno laminektomia, jak też foraminotomia, choć były trudne technicznie, dały dobre wyniki pooperacyjne.
Niestety Friedman nie był w stanie ustalić etiologii pogrubienia blaszek łuków (sumowanie się mikrourazów, nadmierne naciski).
