Wczesna faza śpiączki afrykańskiej
Zwalczanie. Polega na niszczeniu różnych postaci rozwojowych much tse-tse, ochronie pomieszczeń mieszkalnych przed dostępem much, stosowaniu środków odstraszających owady (repelenty) oraz na wczesnym wykrywaniu i leczeniu zarażenia świdrowcem gambijskim. Obecnie nie stosuje się chemioprofilaktyki.
We wczesnej fazie śpiączki afrykańskiej (do pojawienia się świdrowców w płynie mózgowo-rdzeniowym) skutecznie działa suramina (Antrypol, Bayer 205 1 g pierwszego, trzeciego i siódmego dnia kuracji, potem – jednorazowo co tydzień w 10% świeżym roztworze, ogółem 6,0-15,0 g) i pentamidyna (Pentamidine, Lomi- dine 8-10 wstrzyknięć domięśniowych po 2-3 mg/kg mc.). W późnym okresie śpiączki stosuje się związki arsenu (Tryparsamid, Melarsoprol, Arsobal), jednakże wyniki leczenia są w tym okresie niezadowalające. Spośród pochodnych nitrofuranu wykorzystuje się Nifurtimox (Lampit), który łączy się też z preparatem Melarsoprol. W obu fazach choroby uzyskuje się dobre efekty terapeutyczne preparatem Eflorni- thine, który eliminuje T. bntcei gambiense zarówno z krwi, jak i płynu mózgowo- -rdzeniowego. Efekty terapeutyczne kontroluje się co 1-2 miesiące, po leczeniu do 2-3 lat.
Trypanosoma brucei rhodesiense Stephens et Fantham, 1910 – Świdrowiec rodezyjski
Występowanie. Wiciowiec pasożytujący w postaci trypomastigota we krwi, chłonce i płynie mózgowo-rdzeniowym człowieka i antylopy. Występuje w środkowej i wschodniej Afryce rezerwuarem pasożyta są zarażeni ludzie, zwierzęta oraz muchy tse-tse.
Budowa i rozwój. Postać trypomastigota w osoczu krwi człowieka ma budowę tej postaci świdrowca gambijskiego (ryc. 3.1, 3.21). W populacji znajduje się kilka procent osobników z jądrem umieszczonym na biegunie tylnym po przeszczepieniu do organizmu szczura lub innych gryzoni u ok. 90% pierwotniaków zachodzi cha-rakterystyczne przemieszczenie jądra do bieguna tylnego.
Zarażenie postacią trypomastigota następuje przez skórę, ze śliną muchy tse-tse (Glossina palpalis, G. fuscipes, G. tacliinoides), w której rozwija się podobnie jak świdrowiec gambijski.
